Cúm là một bệnh truyền nhiễm cấp tính ở đường hô hấp do loại virus cúm gây ra. Virus cúm có 3 type là A, B và C.

Virus Cúm A/H5N1 và quy trình virus Cúm xâm nhập vào tế bào, nhân lên thành virus mới

Trong dòng các virus cúm gia cầm, H5N1 thuộc type A và là loại có hoạt động lây nhiễm lớn nhất do khi đã xâm nhập vào tế bào nó sẽ nhận biết được acid sialic alpha 2 và 3, hoạt chất có trên bề mặt tất cả các tế bào trong cơ thể gia cầm. Đây có thể xem là tính chất đặc trưng của virus cúm H5N1 vì nhiều loại virus cúm type A khác không có tính chất này nên chỉ có thể lây lan và tác động trực tiếp trong phổi gia cầm.

Nhờ H5 và N1 phối hợp với nhau, virus H5N1 có thể tự do di chuyển trong tất cả các mô của gia cầm, từ đó phá hủy hầu hết các cơ quan nội tạng của gia cầm như hệ hô hấp, tiêu hóa... làm con vật bị chết. Khác với các chủng loại gây bệnh cúm gia cầm thường gặp trước đây chỉ ảnh hưởng đến đàn gia cầm nuôi, virus H5N1 có thể truyền sang người gây nên bệnh nghiêm trọng và có thể tử vong.

Các virus cúm nói chung có khả năng đột biến nhanh chóng. Người bị lây nhiễm virus bắt nguồn từ gà có khả năng lan truyền virus sang cho người khác nhưng phần nhiều ở thể bệnh nhẹ hơn là thể bệnh lây nhiễm trực tiếp từ gà bệnh. Trong trường hợp virus đột biến và phối hợp với một virus cúm người, nó sẽ có khả năng lây truyền từ người sang người giống như cách thức lây lan bệnh cúm thông thường.

Triệu chứng của bệnh cúm gia cầm và cúm A/H5N1 ở người

Trong bệnh cúm A/H5N1 ở người, virus cúm gia cầm H5N1 khi tấn công vào người, xâm nhập vào tế bào chủ rồi nhanh chóng tự nhân bản ra khắp nơi trên cơ thể bệnh nhân. Hệ miễn dịch của người bệnh bị yếu dần và cuối cùng không còn khả năng chống đỡ với các bệnh lây nhiễm khác. Những người bị nhiễm thường không có triệu chứng nghiêm trọng trong vòng từ 5 - 7 ngày kể từ lúc bị nhiễm.

Khi bệnh nặng, bệnh nhân sốt cao, sốt liên tục trên 38^oC kèm rét run, đau đầu, đau mỏi các cơ khớp, ho khan, khó thở rồi chuyển sang mắc bệnh viêm phổi, suy hô hấp, viêm gan, viêm tủy xương, viêm các phủ tạng khác và dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Biện pháp phòng bệnh

Biện pháp phòng bệnh có hiệu quả nhất là loại trừ virus H5N1 trong đàn gia cầm hay súc vật khác để tránh sự lây truyền bệnh có thể bùng phát thành dịch lớn. Để khống chế không cho dịch bệnh lan rộng thêm cũng như để giảm bớt cơ hội virus truyền sang cho người, WHO khuyến cáo nên tiêu hủy hết các đàn gà, vịt nhiễm virus hay chỉ bị phơi nhiễm virus. Đồng thời, khuyến cáo chủ hộ vệ sinh chuồng trại, hạn chế người ra vào ổ dịch, phun hoá chất tiêu độc khử trùng, rải vôi bột tại hộ gia đình, tổ chức ký cam kết không giết thịt, không bán chạy, không nhập đàn mới; thành lập chốt trực gác tại các trục đường chính ra, vào xóm có dịch, cắt cử lực lượng trực gác không cho đưa gia cầm, sản phẩm gia cầm ra vào vùng dịch đồng thời triển khai công tác vệ sinh, tiêu độc khử trùng môi trường tại vùng dịch và các vùng lân cận.

Theo quy định của Tổ chức Thú y Thế giới (OIE – World Organisation for Animal Health), khi một cơ sở có dịch cúm gia cầm thì toàn bộ gia cầm phải hủy bỏ, không điều trị vì tất cả các loại thuốc kháng sinh, chống nấm, hóa chất hiện có đều không diệt được virus cúm gia cầm trong cơ thể gia cầm bị bệnh. Hơn nữa virus có khả năng lây lan rất nhanh và khá nguy hiểm, có thể lây nhiễm và gây bệnh cho tất cả các loại gia cầm, nhiều loại chim trời, một số loài thú kể cả khả năng lây nhiễm sang cho con người.

Cục Y tế dự phòng và Môi trường - Bộ Y tế khuyến cáo, người dân thực hiện tốt một số biện pháp sau để phòng ngừa cúm A/H5N1:

1. Khi phát hiện gia cầm ốm hoặc chết, tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương xử lý kịp thời.

2. Không vận chuyển, mua bán gia cầm không rõ nguồn gốc, đặc biệt tại các khu vực có ổ dịch cúm trên gia cầm; đảm bảo ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

3. Khi có triệu chứng sốt, ho, khó thở có liên quan đến cúm gia cầm phải đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được khám và điều trị kịp thời.

Thái Hòa.