Kháng sinh là một nhóm thuốc được sử dụng để chữa những bệnh do vi khuẩn gây ra. Thuốc có tác dụng diệt trực tiếp vi khuẩn hoặc làm chậm lại sự phát triển của vi khuẩn để tạo điều kiện cho hệ miễn dịch của cơ thể người giải quyết tình trạng nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh đang đẩy nhiều bệnh nhân nhiễm khuẩn đến tình trạng vô phương cứu chữa do không đáp ứng kháng sinh đặc hiệu.

Vì vậy, ngày 04/3/2016, Bộ Trưởng Bộ Y tế đã có Quyết định 772/QĐ-BYT về việc ban hành tài liệu “Hướng dẫn thực hiện quản lý sử dụng kháng sinh trong bệnh viện”  nhằm mục đích tăng cường sử dụng kháng sinh hợp lý, giảm hậu quả không mong muốn khi dùng kháng sinh, nâng cao chất lượng chăm sóc người bệnh, ngăn ngừa vi khuẩn đề kháng kháng sinh và giảm chi phí y tế cho người bệnh.

Hướng dẫn yêu cầu các bệnh viện phải thành lập Nhóm quản lý sử dụng kháng sinh, gồm các thành viên chính:

-     Bác sĩ truyền nhiễm/bác sĩ lâm sàng;

-     Dược sĩ lâm sàng;

-     Bác sĩ vi sinh;

-     Chuyên gia kiểm soát nhiễm khuẩn;

-     Đại diện phòng Kế hoạch tổng hợp, phòng Quản lý chất lượng;

-     Cùng các thành viên khác như điều dưỡng, chuyên gia công nghệ thông tin, thành viên của Ban an toàn người bệnh (nếu có).

Hướng dẫn cũng xác định rõ vai trò, chức năng, nhiệm vụ của từng thành viên trong Nhóm là tham gia xây dựng:

-     Các quy định về quản lý sử dụng kháng sinh trong bệnh viện gồm:

·      Hướng dẫn sử dụng kháng sinh tại bệnh viện;

·      Danh mục kháng sinh cần hội chẩn khi kê đơn;

·      Danh mục kháng sinh cần phê duyệt trước khi sử dụng, phiếu yêu cầu kê đơn và quy trình phê duyệt đối với các kháng sinh này;

·      Hướng dẫn điều trị một số bệnh nhiễm khuẩn thường gặp tại bệnh viện;

·      Tài liệu, hướng dẫn về kỹ thuật vi sinh lâm sàng;

·      Các quy trình, quy định về kiểm soát nhiễm khuẩn cơ bản.

-     Xây dựng các tiêu chí đánh giá về sử dụng kháng sinh; nhiễm khuẩn bệnh viện và mức độ kháng thuốc.

-     Tiến hành khảo sát thực trạng sử dụng kháng sinh và mức độ kháng thuốc của vi khuẩn nhằm tổng hợp và phân tích được dữ liệu vi khuẩn kháng kháng sinh.

Theo đó, Hướng dẫn quy định việc lựa chọn kháng sinh phải dựa trên đặc điểm của tác nhân gây bệnh, người bệnh, vị trí nhiễm khuẩn, dược động học, dược lực học và mô hình kháng thuốc; nếu có bằng chứng rõ ràng về vi khuẩn và kết quả của kháng sinh đồ, kháng sinh được lựa chọn là kháng sinh có hiệu quả cao nhất với độc tính thấp nhất và có phổ tác dụng hẹp nhất gần với các tác nhân gây bệnh được phát hiện; điều trị xuống thang kháng sinh theo kết quả kháng sinh đồ và ưu tiên sử dụng 01 kháng sinh dựa vào kết quả kháng sinh đồ; đặc biệt, chỉ phối hợp kháng sinh nhằm mục đích tăng khả năng diệt khuẩn, giảm khả năng xuất hiện chủng đề kháng và điều trị nhiễm khuẩn do nhiều loại vi khuẩn gây ra.

Ngoài ra, Hướng dẫn còn nêu rõ cần phải đào tạo, tập huấn liên tục cho các bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng về chương trình quản lý sử dụng kháng sinh bao gồm việc tuân thủ các hướng dẫn, quy định, cách thức làm việc nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện.

Mỹ Lan