Sốt rét còn gọi là ngã nước là một chứng bệnh gây ra bởi ký sinh trùng loạiprotozoa tên Plasmodium, lây truyền từ người này sang người khác khi những người này bị muỗi đốt. Bệnh phổ biến ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới của Châu Mỹ, Châu Á và Châu Phi. Mỗi năm có khoảng 515 triệu người mắc bệnh, từ 1 đến 3 triệu người tử vong - đa số là trẻ em ở khu vực phía nam sa mạc Sahara, châu Phi. 90% số ca tử vong xảy ra tại đây. Sốt rét thường đi kèm với đói nghèo, lạc hậu, và là một cản trở lớn đối với phát triển kinh tế.

Hình 1: Muỗi anophen

Sốt rét là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến nhất và là vấn đề rất nghiêm trọng đối với sức khoẻ cộng đồng. Bệnh gây ra bởi ký sinh trùngprotozoa thuộc chi Plasmodium. Chi này có bốn loài làm con người nhiễm bệnh. Nguy hiểm hơn cả là Plasmodium falciparum và Plasmodium vivax. Hai loài còn lại (Plasmodium ovale, Plasmodium malariae) cũng gây bệnh nhưng ít tử vong hơn. Nhóm các loài Plasmodium gây bệnh ở người thường được gọi chung làký sinh trùng sốt rét.

Bệnh sốt rét tồn tại và lan truyền cần có 3 yếu tố:

+  Nguồn bệnh: người có ký sinh trùng sốt rét trong máu.

+  Muỗi anophen (muỗi đòn sóc).

+  Những người sống trong vùng sốt rét hoặc qua lại vùng sốt rét (người lành).

Người mắc bệnh sốt rét (mắc ký sinh trùng sốt rét) có thể điều trị khỏi hoàn toàn và chúng ta có thể phòng chống được bệnh sốt rét cho những người sống hoặc đi vào vùng có nguy cơ mắc bệnh sốt rét.

Một người nghi mắc bệnh sốt rét khi:

+  Người bệnh đang sốt, nhiệt độ đo được từ 37,5^oC trở lên hoặc có sốt trong vòng 3 ngày trước đó.

+  Đang sống hoặc đã qua lại vùng sốt rét trong vòng 6 tháng gần đây.

+  Không tìm thấy các biểu hiện của các bệnh có sốt khác.

Nếu điển hình người bệnh sẽ thấy các biểu hiện:  gồm 3 giai đoạn

+  Rét run: đắp nhiều chăn vẫn rét.

+  Sốt cao: nhiệt độ từ 38,5^oC-39^oC, có khi đến 40^oC.

+  Vã mồ hôi: Nhiệt độ giảm dần, người bệnh thấy dễ chịu. Một cơn sốt thường kéo dài từ 3 đến 4 giờ.

Nếu không điển hình:

+  Bệnh nhân sốt liên tục không thành cơn, thường gặp ở những người mới bị sốt rét lần đầu.

+  Hoặc chỉ ớn lạnh, nhiệt độ không cao (từ 37,5^oC-38^oC) thường gặp ở những người sống trong vùng sốt rét đã bị sốt rét nhiều lần.

+  Có biểu hiện thiếu máu: da xanh, niêm mạc mắt nhợt, lòng bàn tay nhợt.

Khi chúng ta nghĩ tới mắc bệnh sốt rét cần phải tới cơ sở y tế gần nhất lấy lam máu ngay để xét nghiệm tìm ký sinh trùng sốt rét và được điều trị sớm.

Muốn phòng bệnh sốt rét:

+  Chúng ta phải ngủ màn chống muỗi đốt.

+  Nếu chúng ta từ vùng không có sốt rét lưu hành vào vùng có sốt rét lưu hành (vùng nguy cơ mắc bệnh sốt rét) chúng ta có thể uống thuốc phòng bệnh sốt rét và phải ngủ màn chống muỗi đốt.

Thuốc sốt rét được cấp không mất tiền tại các trạm y tế xã, khoa sốt rét thuộc trung tâm y tế dự phòng, trung tâm phòng chống sốt rét các tỉnh thành phố. Tại các địa chỉ trên chúng ta sẽ được cấp thuốc sốt rét và hướng dẫn điều trị.

 

Thượng Trí