Trên thế giới, việc xây dựng ngân hàng huyết thanh và các chương trình điều tra dịch tễ huyết thanh học đã được các nước tiến hành từ lâu. Tại Anh, Ngân hàng huyết thanh được thành lập vào năm 1986 đến nay đã thu nhận trên 200.000 mẫu huyết thanh từ người dân ở các độ tuổi khác nhau. Thông qua đó, các kết quả điều tra huyết thanh học đã cung cấp thông tin quan trọng cho việc phải tiêm vaccine bổ sung cho các nhóm đối tượng dễ mắc bệnh. Ngân hàng huyết thanh cũng đã được sử dụng nhằm đánh giá mức độ lây lan và miễn dịch cộng đồng của đại dịch cúm vào năm 2009 và gần nhất là đại dịch COVID-19 ở Anh. Các kết quả điều tra huyết thanh này là cơ sở khoa học nhằm góp phần định hướng chiến lược tiêm vaccine cũng như giãn cách xã hội phù hợp theo từng thời điểm khác nhau của đại dịch COVID-19.

Tại Việt Nam, một số ngân hàng huyết thanh cũng đã được thành lập thông qua chương trình nghiên cứu điều tra dịch tễ của Bộ Y tế, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, Viện Pasteur TP.HCM. Trọng tâm của các chương trình giám sát này có thể kể đến như HIV, virus Zika, viêm gan siêu vi B và C, cúm A H5N1.

Mới đây, Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC) đã ra mắt Ngân hàng huyết thanh tại cơ sở 699 Trần Hưng Đạo, Phường 1, Quận 5, TP.HCM và chính thức đi vào hoạt động kể từ ngày 17/8/2023. Đây là đơn vị tổ chức thu thập, bảo quản và cung cấp các nguồn mẫu để thực hiện xét nghiệm, phục vụ công tác kiểm soát dịch bệnh truyền nhiễm.

Thực tiễn cho thấy, việc thiết lập một ngân hàng huyết thanh có tính đại diện cao cho toàn bộ người dân trong một khu vực, một thành phố là cần thiết vì cho phép khảo sát tình trạng miễn dịch cộng đồng với các tác nhân gây bệnh, góp phần cung cấp những dữ liệu khoa học nhằm:

(i) Đánh giá tình hình miễn dịch cộng đồng;

(ii) Đánh giá hiệu quả của một số biện pháp can thiệp;

(iii) Dự đoán dịch hoặc phát hiện sớm khả năng bùng phát dịch;

(iv) Khảo sát sự lưu hành thầm lặng của tác nhân gây bệnh.

 Hoàng Tâm (Theo Sở Y tế TP.HCM)