Bên cạnh các sản phẩm thuốc lá điếu, xì gà, thuốc lào đang được quản lý theo quy định của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá, trên thị trường đang xuất hiện thêm các sản phẩm gây nghiện được quảng cáo là “không có độc hại”, điều này gây nhầm lẫn cho người dân, dẫn đến việc sử dụng sai lầm, phổ biến nhất là thuốc lá điện tử (Electronic Nicotine Delivery Systems - ENDS).

ENDS là thiết bị điện tử làm nóng dung dịch hoặc nguyên liệu thuốc lá tạo ra khí (làn hơi/khói) để hít vào.

Thành phần độc tính của khói thuốc:

§  Chất nhựa hắc ín (Tar);

§  7000 chất độc hoá học;

§  67 chất gây ung thư;

§  Khí CO: Với nồng độ cao trong khói thuốc, khí CO sẽ hấp thụ vào máu, làm tăng quá trình phân tách hợp chất oxy-hemoglobin trong máu dẫn đến thiếu oxy trong máu và tế bào, góp phần hình thành các mảng xơ vữa động mạch;

§ Chất Nicotine: Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (Food and Drug Administration – FDA) xếp Nicotine vào nhóm có tính chất gây nghiện cao, tương tự như ma tuý (Heroin và Cocain). Nicotine tác động lên các thụ thể ở hệ thống thần kinh có ở não chỉ 7 giây sau hút;

§  Chất khác như Benzen, Nitrosamin, Amoniac: Các chất này tác động lên các tế bào bề mặt của đường hô hấp gây nên tình trạng viêm mạn tính, phá huỷ tổ chức, biến đổi tế bào dẫn đến các bệnh lý ung thư.

Như thuốc lá thông thường, ENDS có hại cho sức khoẻ cả người hút và người xung quanh.

Theo Liên minh Kiểm soát thuốc lá Đông Nam Á (Southeast Asia Tobacco Control Alliance – SEATCA), sử dụng thuốc lá điện tử có chứa Nicotine - chất gây nghiện cao, dẫn đến các bệnh cấp và mạn tính nguy hiểm nghiêm trọng như tim mạch, hô hấp, tiêu hóa và ung thư. Ví dụ trong bút vape có chứa Formaldehyde, một chất khí không màu, tạo ra khi đốt nóng chất lỏng chứa nicotine và chất tạo mùi thơm bên trong thiết bị. Đây là chất hóa học độc hại có khả năng gây ung thư, thường được sử dụng trong chế tạo vật liệu xây dựng và bảo quản thi hài.

Phơi nhiễm nicotine trong việc hít thụ động khói thuốc gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, ảnh hưởng xấu tới sức khỏe của bà mẹ và thai nhi trong thai kì gây ra sinh non và thai chết lưu. Những thay đổi do nicotine gây ra đối với hệ thần kinh trong não khiến người dùng ENDS ở nhóm tuổi trẻ dễ bị nghiện nicotine hơn, vì thế ảnh hưởng sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai.

Mặt khác, ENDS sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất, nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau, nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy thông qua việc phối trộn. Đối tượng hướng đến là học sinh, sinh viên, nhất là giới trẻ vì đây là độ tuổi có nhiều tò mò, hiếu kỳ.

Sai lầm khi cho rằng ENDS là sản phẩm ít hại hơn thuốc lá điếu thông thường.

ENDS có chứa nicotine, là sản phẩm gây nghiện. Theo phân loại quốc tế về bệnh tật và các vấn đề sức khỏe có liên quan, tình trạng lệ thuộc nicotine được phân loại mã bệnh 6C4A.2 là một bệnh thuộc loại rối loạn do sử dụng chất kích thích hoặc các hành vi gây nghiện. WHO cũng khẳng định tất cả các sản phẩm thuốc lá đều gây hại đối với sức khỏe.

ENDS gây ra nhiều ảnh hưởng xấu tới an sinh xã hội, kinh tế, môi trường và sự phát triển bền vững.

Tại Việt Nam, theo ước tính của các chuyên gia, khoảng 1% GDP (tương đương với 67.000 tỷ đồng) và chi phí điều trị 5 nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa - hô hấp trên, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) trên tổng số 25 bệnh do thuốc lá gây ra.

Rác thải của bộ phận thiết bị điện tử, ống chứa dung dịch cũng gây ảnh hưởng đến môi trường vì lượng chất thải rắn thải ra ngoài môi trường sau khi sử dụng, đặc biệt là với ENDS sử dụng một lần.

Các hãng thuốc lá điện tử đang có xu hướng đưa ra nhiều sản phẩm với giá bán thấp để tiếp cận người có thu nhập thấp (là đối tượng dễ tổn thương nhất). Chi tiêu cho thuốc lá làm giảm các chi tiêu thiết yếu khác của hộ gia đình, đặc biệt là ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em.

Sử dụng ENDS không giúp cai nghiện thuốc lá điếu thông thường.

Theo WHO, trên thế giới chưa có bằng chứng về việc ENDS giúp cai nghiện thuốc lá thông thường. WHO cũng không xác nhận ENDS là một biện pháp hỗ trợ cai nghiện. Bên cạnh đó, bài học kinh nghiệm từ các nước đã cho phép sử dụng ENDS cho thấy: Cả người đang hút thuốc lá điếu thông thường và người không hút thuốc lá sau khi sử dụng ENDS vẫn tiếp tục hút thuốc lá điếu thông thường hoặc hút song song cả hai loại sản phẩm.

Từ những tác hại trên, người dân không sử dụng, không lôi kéo, rủ rê người khác tham gia hút thuốc lá, không vận chuyển, không mua bán tàng trữ chất gây nghiện. Không hút thuốc lá là hành động vì sức khỏe của chính bạn và những người thân yêu.

 Giang Đinh (theo HCDC)